Bijzondere zorg

De fysieke omgeving brengt mensen in een bepaalde gemoedssfeer en voegt als zodanig belevingswaarde toe. Ze heeft dus invloed op hoe wij ons voelen én hoe wij ons gedragen. Bij kinderen en jongeren is die belevingswaarde nog oorspronkelijk en niet vanzelfsprekend. Zij laten zich nog elk moment verrassen door omgevingsfactoren en zintuiglijke waarnemingen. Maar kan iedereen meedoen?

Ruimtelijke aspecten beïnvloeden in hoge mate een gevoel van veiligheid en welbevinden. Bij ontwerp en inrichting van speel-, sport- en ontmoetingsplekken zijn het juist de kleine dingen die het verschil maken tussen zelfredzaamheid en afhankelijkheid of zelfs uitsluiting.

Niet elke beperking is een ernstige handicap, maar bij de inrichting van de openbare ruimte moeten we er wel voldoende rekening mee houden. Heel globaal kunnen we beperkingen als volgt indelen:

motorische beperking

zintuiglijke beperking

verstandelijke beperking

gedragsproblematiek

De grote diversiteit aan beperkingen stelt dus hoge eisen aan de inrichting van speel-, sport- en ontmoetingsplekken.

Voor kinderen met een motorische beperking zijn aspecten als toegankelijkheid, ondergrond, steunpunten, obstakelvrije en speciale speelelementen essentieel. Denk aan rolstoelgebruikers, kinderen met een verhoogde of verlaagde spierspanning e.d.

Voor zintuiglijke beperkingen, zoals visueel, auditief of spraak- en taalproblematiek, zijn licht, geluid, kleur, geur, zichtlijnen, hard/zacht en speciale speelelementen (denk bijvoorbeeld aan blindelings bewegen) belangrijke aandachtspunten. Zintuiglijke beleving is voor deze categorie van het grootste belang, maar dat lukt niet als er sprake is van een kakafonie van beeld en geluid.

Voor de verstandelijk gehandicapte zijn kleur, steunpunten, obstakelvrije ruimtes en speciale speelelementen eveneens belangrijke aandachtspunten voor ontwerp en inrichting. Een overzichtelijk en veilig ogende inrichting draagt bij aan het deelnemen aan spel.

De categorie met gedragsproblemen is wellicht nog lastiger in te passen. Nu de virtualisering in de samenleving zo toeneemt zien we een ernstige toename van gedragsproblemen (bijvoorbeeld ongewenst gedrag voor de betrokkene zelf of zijn/haar omgeving), maar ook ernstigere vormen als ADHD en autisme. Te denken valt aan prikkelarme of juist uitdagende plekken, solo of samenspel enz. Rust leren ervaren en kunnen beleven moet je ook leren, net zoals het wachten op je beurt.

ASVZ Vincentius Udenhout

Tilburg, Nederland

ASVZ is er voor iedereen met een verstandelijke beperking: jong en oud, licht en zwaar verstandelijk beperkt. In locatie Udenhout heeft men geïnvesteerd in een compleet nieuwe accommodatie. Goede Speelprojecten heeft, gefaseerd over een aantal jaren, diverse speelgebieden ingericht. In september 2021 is op het centrale deel van het park een uitdagende speelomgeving ontstaan. Cliënten met uiteenlopende motorische en verstandelijke beperkingen ontdekken hier nieuwe mogelijkheden en verleggen hun grenzen.

Kinderdagcentrum de Boemerang

Hilversum, Nederland

Het kinderdagcentrum de Boemerang van de zorginstelling Sherpa biedt opvang voor kinderen en jongeren tot 18 jaar met een ontwikkelingsachterstand als gevolg van een verstandelijke of meervoudige beperking. Samen met landschapsarchitect wUrck is er gekozen voor een uitgebalanceerd assortiment aan speeltoestellen en ervaringsobjecten. Naast een aantal enkele en dubbele schommels (al dan niet met veiligheidszitje) is er gekozen voor een nestschommel, een aantal speelhuisjes, een aantal klank- en voelwanden en zitgelegenheid. De zandbaktafel is voorzien van een deksel.

Taaltuin

Rotterdam, Nederland

De Taaltuin is een groene speelomgeving met diverse speelobjecten gericht op het bevorderen van de taalontwikkeling bij jonge kinderen in de basisschoolleeftijd. Hierdoor krijgen minder taalvaardige kinderen een steuntje in de rug, omdat ze in de vrije ruimte op een speelse manier kunnen oefenen wat ze op school leren. Het ontwerp van de Taaltuin is er op gericht spelen met taal en leren te verbinden, iedere plek heeft een link met taal(leren) en is gericht op speelplezier, samenwerken en uitdaging. Het project is ‘taalsociaal’ omdat ze in een wijk of buurt, scholen, peuterspeelzalen, ouders en kinderen bij elkaar brengt en met elkaar door het spel verbindt. Medio 2014 werd het eerste taalobject in de wijk Spangen (Rotterdam) gerealiseerd, te weten: de Springletterpaaltjes. In de lente van 2015 opende burgemeester Ahmed Aboutaleb de Taaltuin, inmiddels aangevuld met de Woordslang en het Geoparcours. Diverse andere taalobjecten zijn in ontwikkeling, waaronder de Onderstebovenglijbaan, Fluisterbomen enz. Daarnaast worden alle ontwikkelingen op het gebied van NT2, taalontwikkeling, taalverwerving, woordenschat en meertaligheid nauwlettend gevolgd.

Ontwerp: Fenneke Hordijk en Mathieu Gielen

Toegepaste toestellen: Onderstebovenglijbaan, Springletterpaaltjes, Geoparcours, Woordslang, Huppelplaten

Fabiola

Maasmechelen, België

Vakantiehuis Fabiola is een vakantiehuis gericht op gezinnen en groepen mensen met een beperking.
De locatie Thomasbos is één van de nieuwere accommodaties. De zorginstelling heeft gekozen voor een veelzijdige nestschommelcombinatie en een speelhek met diverse klank- draai- en visuele elementen.

Prinses Máxima Centrum

Utrecht, Nederland

5 juni 2018: opening van het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie door Prinses Máxima.

Goede Speelprojecten leverde een 6 m lange GVK polyester kruipbuis. Groenbedrijf Van der Tol bv heeft de aanleg gerealiseerd, naar een ontwerp van Kragten.